Skip links

OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK

paranoya

DR. Burak Toprak

OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK

Takıntı, vesvese hastalığı olarak da bilinen OKB, kişinin zihnine gelen bir takım rahatsız edici düşünce ya da imajlar kişi istemese de zihninde kalmaya ve onu rahatsız etmeye başlar. Çoğunlukla rahatsız edici bu düşünceler ve imajlar nedeniyle kişi gündelik işlerini yavaş yavaş yapamaz hale gelir. OKB’si olan her kişinin takıntılarla ilgili farklı bir deneyimleri mevcuttur, ancak ortak düşünceler veya düşünce kalıpları şunları içerir:

  •  Agresif veya rahatsız edici fikirler (örneğin bir eş veya çocuğu öldürme düşünceleri)
  • Farkında olmadan diğer insanlara zarar  vereceğine dair (örneğin, araba kullanırken bir yayaya çarpma)
  • Ölümcül bir hastalığa yakalanma ve / veya başkalarına mikroplarınızla bulaşma konusunda sürekli endişe hali
  • Cinsel saldırı veya uygunsuz cinsel eylemler içerebilecek rahatsız edici cinsel ve / veya dini görüntüler.
  • Çevresel toksinlerin bulaşma korkusu (örn. Kurşun veya radyoaktivite)
  • Cansız nesnelere zarar verme korkusu.
  • Unutma veya bir şeyi kaybetme korkusu
  • Sevilen birine korkunç bir şey olacağına dair yoğun korku

OBSESYON NEDİR ?

OKB’si olan her kişi, takıntılarla ilgili farklı bir deneyime sahip olacaktır, ancak ortak düşünceler veya düşünce kalıpları şunları içerir:

 
  • Agresif veya rahatsız edici fikirler (örneğin bir eş veya çocuğu öldürme düşünceleri)
  • Farkında olmadan yaralanmaya neden olma ile ilgili endişeler (örneğin, araba kullanırken bir yayaya çarpma)
  • Ölümcül bir hastalığa yakalanma ve / veya başkalarına mikroplarınızla bulaşma konusunda sürekli endişe
  • Cinsel saldırı veya uygunsuz cinsel eylemler içerebilecek rahatsız edici cinsel ve / veya dini görüntüler
  • Çevresel toksinlerle kontaminasyon korkusu (örn. Kurşun veya radyoaktivite)
  • Cansız nesnelere zarar verme korkusu
  • Unutma veya bir şeyi kaybetme korkusu
  • Sevilen birine korkunç bir şey olacağına dair yoğun korku
  • Son derece utanç verici bir şey yapma konusunda derin endişe (örneğin bir cenazede bir müstehcenlik haykırmak)
  • Her şeyi “doğru” hissedene kadar yeniden sıralama ihtiyacı

KOMPULSİF NEDİR ?

Yıkama ve Temizleme

Temizlikle ilgili zorlayıcı davranışlar genellikle mikroplar ve kontaminasyonla ilgili takıntılara yanıt olarak ortaya çıkar . Bu davranışların örnekleri, el yıkama veya vücudun başka bir bölümünü belirli bir şekilde yıkamayı; dezenfektan, sabun ve diğer temizlik maddelerinin aşırı kullanımı; aşırı tımar ve tuvalet rutinleri; çevredeki nesnelerin veya eşyaların aşırı temizlenmesi; ve mikropları / kirleri / kontaminasyonu gidermeyi amaçlayan diğer davranışlar.

Kontrol etme

“Kontrol etme” davranışları, kişinin kendine veya başkalarına zarar vermediğine veya zarar vermeyeceğine dair güvence sağlamak için gerçekleştirilen davranışlardır. OKB’si olan kişiler, güven vermek veya bir hata yapmamalarını veya etik dışı veya ahlaka aykırı olarak algılanan bir şeyi yapmamalarını sağlamak için bu zorlamaları da uygulayabilirler.

 

Bazen OKB’si olan kişiler, örneğin kendilerinin ve başkalarının sağlığı ve güvenliği ile ilgili olarak, kontrol davranışlarının, kötü bir şeyin olmamasını veya olmayacağını garanti etmelerine yardımcı olduğunu görürler.

Zihinsel Ritüeller

Zihinsel dürtüleri olan insanlar, açıklama için bir şeyler üzerinde düşünmek veya anlamaya veya daha iyi anlamaya çalışmak için çok zaman harcayabilirler.

Geçmiş olaylarda sebat edebilir, zihinsel olarak iletişimi gözden geçirebilir, zararı önlemek için dua edebilir veya belirli bir şekilde veya belirli bir sayıya kadar sayabilirler.

Bazen insanlar, kötü hissettiren bir şeyi değiştirmek değiştirmek veya düzeltmek için “iyi” hissettiren belirli bir kelimeyi veya ifadeyi (yüksek sesle veya akıllarında) sözle ifade ederler veya ”kötü”  bir görüntünün yerine “iyi” bir görüntü hayal ederler.

Tekrarlama

Tekrar tekrar yapılması gereken zorlamalar, tekrar okumayı, yeniden yazmayı veya rutin eylemleri / etkinlikleri tekrarlamayı, vücut hareketlerini tekrarlamayı veya başka herhangi bir eylemi belirli sayıda kez gerçekleştirmeyi içerebilir .

Söylemem Gerek

OKB’si olan kişilerin yalan söyleme konusunda takıntıları ve buna bağlı dürtüleri olabilir. Bu takıntıların neden olduğu kaygıyı gidermek için, zararsız bilgileri bile ayrıntılı olarak anlatmaya veya itiraf etmeye zorlanabilirler.

Doğru olduklarından ve yanlışlıkla yalan söylemediklerinden emin olmak için daha kesin bir “evet” veya “hayır” yerine “belki” gibi belirsizlik ifadeleri kullanabilirler (örneğin, daha sonra bir şey hakkında fikirlerini değiştirirlerse).

Ahlak ve Etiği Çevreleyen Ritüeller

OKB’si olan bazı insanlar ahlaki değerlere veya etik standartlara odaklanır. Belirli değerlere göre yaşamak için aşırı katı davranışlar sergileyebilirler (din, çevresel kaygılar, sağlık ve zindelikle ilgili uygulamalar gibi).

OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK HANGİ YAŞLARDA BAŞLAR ?

Obsesif Kompulsif Bozukluk genellikle ergenlik yıllarında başlamakla birlikte herhangi bir yaşta görülme ihtimali vardır. Bazen 5-6 yaşlarında başlayan bu rahatsız çocuk ve ailesi tarafından bir kişilik özelliği olarak değerlendirilir ve tedavi arayışına girilmez. Ancak ergenlik döneminde başlayan ve kişinin sosyal ve mesleki işlevselliğini ciddi anlamda bozduktan sonra tedavi arayışı başlar. OKB, kerkeklerde daha erken yaşlarda başlamasına rağmen kadınlarda daha sık görülmektedir.

OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUĞUN GÖRÜLME RİSKİ NEDİR ?

Obsesif Kompulsif Bozukluk her yüz kişiden 2-3 ünde göreülen ciddi bir beyin hastalığıdır. Ailesinde OKB olan kişilerde görülme riki 7-8 kat artmaktadır.

OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUĞUN BELİRTİLERİ

Obsesif kompulsif bozukluğun birbirinden farklı birçok çeşitli klinik görünümleri mevcuttur.

Buluşma, Kirlenme Obsesyonu – Temizlik Kompulsiyonları

Kişi vücudunun, ellerinin kirlendiğini, mikrop ya da virüs kapabileceğini ve bu mikrobu başkalarına da bulaştıracağını düşünür bu yüzden sık sık uzun süreli ellerini yıkamaya başlar. Bazen o kadar sık ellerini yıkamaya başlar ki kişi saatlerini lavaboda geçirir ve elleri tahriş olur. Dışarda giydiği kıyafetleri eve gelir gelmez çıkarma ihtiyacı duyar. Bazen ailenin diğer üyelerinide ellerini yıkaması ve kıyafetlerini değiştirmesi için zorlar. Evi detaylı bir şekilde tekrar tekrar temizler.
Bazen dışardaki kuşlardan ya da hayvanlardan virüs ya da mikrop bulaşacağını düşünür ve bu düşünceleri gidermenin tek yolunun detaylı temizlik yapmaktan geçtiğini düşünür. Ancak ne kadar temizlik yapsa da bir süre sonra yeniden kirlendiğine ya da mikrop bulaştığına dair düşünceler oluşur ve tekrar el yıkama, temizlik yapma ihtiyacı doğar.

Kuşku Obsesyonu ve Kontrol Kompulsiyonu

Kişi kapı, ocak, gazın açık kalmış olacağını düşünür ve tekrar tekrar kontrol eder. Ancak her kontrol sonrasında yeniden zihninde ya açık kaldıysa düşüncesi oluşur ve yeniden kontrol eder. Kişi zihnine gelen kuşkular nedeniyle evden çıkmakta zorlanır.
Başkalarına ya zarar verirsem istemeden onları incitirsem şeklinde kuşku obsesyonları oluşabilir. Acaba çocuğuma zarar verir miyim şeklinde oluşan zorlayıcı obsesyonlar kişinin evdeki tüm keskin aletleri saklar ya da evden atar ancak bu davranışlarda kişiyi rahatlatmaz ve olumsuz düşünceler ,kuşkular yeniden oluşur.

Cinsel içerikli obsesyonlar

Kişinin zihninden kendini rahatsız eden cinsel içerikli düşünceler saatlerce geçer bu düşünceler nedeniyle kendini suçlar. İstemediği ya da kendine yakıştıramadığı cinsel eylemler zihnini devamlı meşgul eder. Acab kontrolümü kaybedip yakın arkadaşlarıma ya da akrabalarıma karşı bir cinsel eylemde bulunur muyum? şeklinde kaygı dolu düşünceler kişinin toplumdan uzaklaşmasına neden olur.

Dini İçerikli Obsesyonlar

Dini ibadetlerini yaptıkları sırada akıllarına olmayacak düşünce v eylemler gelir. Örneğin namaz kılarken bir anda istemeden gelen küfürlü düşünceler kişinin ibadetini huzurlu bir şekilde yapmasına engel olur ya da bu düşünceler nedeniyle namazının bozulduğunu düşünüp namazı yarıda bırakabilir.

Simetri (Düzen) Kompulsiyonları

Kişinin tüm yaşamına simetri takıntıları egemen olmaya başlar. Masanın dağınıklığı nedeniyle huzursuz olur ve çalışmaz. Tüm kişisel eşyalarını belli bir düzen içinde tutar. Düzensizlik kişinin huzursuz olmasına neden olur. Örneğin kalemlerinin aynı hizada durmasına, yamuk duran eşyalar olduğunda düzeltme ihtiyacı duyar.

Dokunma Kompulsiyonları

Bazen kişiler iç huzursuzluğunu, sıkıntısını bazı özel eşyalara dokunarak bastırmaya çalışırlar. Kişi eğer bu özel eşyaya dokunmadan evden çıkarsa kendisinin ya da sevdiklerinin başına bir felaket geleceğinden endişelenir eğer eşyaya dokunmadan evden çıktıysa geri dönüp bu eşyaya dokunma ihtiyacı doğar bazen tekrar tekrar bu eşyaya dokunur.

Sayma Kompulsiyonları

Kişi bazen çocukluk yıllarından kalma bir alışkanlık olarak gördüğü bir sayıya kadar saymadan işlerini yaptığında bu işin olumsuz gideceğini düşünür. Örneğin sınavlara girerken soru çözmeye bu sayıya kadar sayarak başlar. Örneğin 3 kez aynı kelimeyi tekrar etmezse başına bir felaket geleceğinden endişelenir.

Biriktirme Kompulsiyonları

Kişi ilerde ya lazım olursa şeklindeki düşünceler nedeniyle eşyaları biriktirmeye başlar. Bazen çöp poşetleri, cam kavanozlar olabilireceği gibi, giyinmediği kıyafetler ve eşyalarla evini doldurur.

OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUĞUN NEDENLERİ

OKB’un kesin nedeni bilinmemekle birlikte bir çok varsayım üzerinde durulmaktadır. Bu nedenler:

-Genetik Faktörler

-Çevresel Faktörler

-Titiz, kuralcı, ayrıntıcı, mükemmeliyetçi kişilik özelliklerine sahip olan kişiler OKB’ye daha yatkındırlar.

Bu web sitesi, web deneyiminizi geliştirmek için Cookie'leri kullanır.
Call Now Button